วันพุธที่ 6 กันยายน 2560 เวลา 11.30 - 14.30
การจัดประสบการณ์เพื่อพัฒนา ความคิดสร้างสรรค์สำหรับเด็กปฐมวัยกปฐมวัย
ความหมายของความคิดสร้างสรรค์
Jellen and Urban ความคิดสร้างสรรค์เป็นการคิดอย่างอิสระในเชิงนวัตกรรม จินตนาการ
De Bono ความสามารถในการคิดนอกกรอบเพื่อนำมาใช้แก้ปัญหา
อุษณีย์ โพธิสุข
กระบวนการทางปัญญาระดับสูงที่ใช้กระบวนการทางความคิดหลายๆ อย่างมารวมกัน
เพื่อสร้างสรรค์สิ่งใหม่หรือแก้ปัญหาที่มีอยู่ให้ดีขึ้น
และต้องมีอิสรภาพทางความคิด
คุณค่าของความคิดสร้างสรรค์
- คุณค่าต่อสังคม
- คุณค่าต่อตนเอง
- ทำให้เกิดความสนุกสนาน เพลิดเพลิน
- ช่วยลดความเครียดทางอารมณ์
- มีความภูมิใจและเชื่อมั่นในตนเอง
- นำมาซึ่งความเป็นผู้นำ
- ตะหนักถึงคุณค่าของตนเอง
- ช่วยส่งเสริมสุนทรียภาพ
- สร้างนิสัยในการทำงานที่ดี
- พัฒนากล้ามเนื้อ
- เปิดโอกาสให้เด็กได้ค้นคว้า ได้ทดลอง ได้ประสบความสำเร็จ
องค์ประกอบของความคิดสร้างสรรค์
Guilford ได้แบ่งองค์ประกอบของความคิดสร้างสรรค์เป็น 4 ด้าน
1. ความคิดคล่องแคล่ว (Fluency)
- ด้านถ้อยคำ (Word Fluency)
- ด้านการเชื่อมโยงความสัมพันธ์ (Association Fluency)
- ด้านการแสดงออก (Expressional Fluency)
- ด้านการคิด (Ideation Fluency)
2. ความคิดริเริ่ม (Originality)
- ความคิดแปลกใหม่และแตกต่างไปจากความคิดธรรมดา
- หรือแตกต่างจากบุคคลอื่น
3. ความคิดยืดหยุ่น (Flexibility)
- ความคิดยืดหยุ่นที่เกิดขึ้นทันที (Spontaneous Flexibility)
- ความคิดยืดหยุ่นทางการดัดแปลง (Adapture Flexibility)
4. ความคิดละเอียดลออ (Elaboration)
- ความคิดที่เกี่ยวกับรายละเอียดที่ใช้ในการตกแต่ง
* เพื่อทำให้ความคิดริเริ่มนั้นสมบูรณ์ยิ่งขึ้น
พัฒนาการทางความคิดสร้างสรรค์
Torrance ได้แบ่งออกเป็น 3 ระยะ
แรกเกิด-2ปี = มีจินตนาการ สำรวจสิ่งแวดล้อมรอบตัว
2-4 ปี = ตื่นตัวกับสิ่งใหม่ ใช้จินตนาการกับการเล่น ยึดตัวเองเป็นศูนย์กลาง ช่วงความสนใจสั้น
4-6 ปี = สนุกกับการวางแผน การเล่น การทำงาน ชอบเล่นสมมติเชื่อมโยงสิ่งต่างๆได้ แต่จะเข้าใจเหตุและผลได้ไม่ดีนัก
ลำดับขั้นของพัฒนาการทางความคิดสร้างสรรค์
Torrance ได้แบ่งเป็น 5 ขั้น
ขั้นที่ 1 แสดงออกอย่างอิสระทางความคิด ไม่คำนึงถึงคุณภาพ
ขั้นที่ 2 งานที่ผลิตต้องอาศัยทักษะบางอย่าง
ขั้นที่ 3 ประดิษฐ์สิ่งใหม่ๆโดยไม่ซ้ำใคร
ขั้นที่ 4 ปรับปรุงขั้นที่ 3
ขั้นที่ 5 คิดสิ่งที่เป็นนามธรรมขั้นสูงสุด คิดหลักการใหม่ๆ
ประโยชน์ของความคิดสร้างสรรค์
- ก่อให้เกิดสิ่งแปลกใหม่
- อำนวยประโยชน์สุขให้แก่บุคคล
- ช่วยให้เข้าใจปัญหาและแก้ปัญหาได้ดี
- ช่วยให้บุคคลประสบความสำเร็จ
- ช่วยให้ปรับตัวได้ดี
**ความคิดสร้างสรรค์ไม่สามารถบังคับให้เกิดขึ้นได้ แต่สามารถส่งเสริมให้เกิดขึ้นได้**
แนวคิดทฤษฎีทางความคิดสร้างสรรค์
ทฤษฎีโครงสร้างทางปัญญาของ Guilford ได้อธิบายความสามารถของสมองมนุษย์เป็นแบบจำลอง 3 มิติ อันได้แก่
มิติที่ 1 เนื้อหา (ข้อมูลหรือสิ่งเร้าที่เป็นสื่อในการคิด)
- ภาพ
- สัญลักษณ์
- ภาษา
- พฤติกรรม
มิติที่ 2 วิธีคิด (กระบวนการทำงานของสมอง)
- การรู้และเข้าใจ
- การจำ
- การคิดแบบอเนกนัย
- การคิดแบบเอกนัย
- การประเมินค่า
มิติที่ 3 ผลของการคิด (การตอบสนองต่อข้อมูลหรือสิ่งเร้า)
- หน่วย
- จำพวก
- ความสัมพันธ์
- ระบบ
- การแปลงรูป
- การประยุกต์
ทฤษฎี Constructivism การที่เด็กจะมีความคิดสร้างสรรค์ได้นั้น เด็กจะต้องเรียนรู้เอง คิดเองครูกับเด็กเรียนรู้ไปด้วยกัน และสร้างองค์ความรู้ใหม่ด้วยตนเอง
ทฤษฎีของ Torrance
คือ ความคิดสร้างสรรค์เป็นกระบวนการของความรู้สึกต่อปัญหา
แล้วรวบรวมความคิดตั้งเป็นสมมติฐาน และเผยแพร่ผลที่ได้จากการทดสอบ
โดยแบ่งออกเป็น 5 ขั้นดังนี้
ขั้นที่ 1 การพบความจริง
ขั้นที่ 2 การค้นพบปัญหา
ขั้นที่ 3 การตั้งสมมติฐาน
ขั้นที่ 4 การค้นพบคำตอบ
ขั้นที่ 5 ยอมรับผล
บรรยากาศที่ส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์
- เด็กต้องรู้สึกปลอดภัย
- ให้เด็กได้ลองเล่นคนเดียว
- ได้สำรวจ ค้นคว้า และสร้างสรรค์ด้วยตนเอง
- ขจัดอุปสรรค
- ไม่มีการแข่งขัน
- ให้ความสนใจเด็ก
ลักษณะของเด็กที่มีความคิดสร้างสรรค์
1. มีไหวพริบ
2. กล้าแสดงออก
3. อยากรู้อยากเห็น
4. ช่างสังเกต
5. มีอารมณ์ขัน
6. มีสมาธิ
7. รักอิสระ
8. มั่นใจในตนเอง
9. อารมณ์อ่อนไหวง่าย
10. ไม่ชอบการบังคับ
11. ชอบเหม่อลอย
12. ซาบซึ้งกับสุนทรียภาพ
13. มีความวิจิตรพิสดาร
14. ชอบสร้างแล้วรื้อ รื้อแล้วสร้างใหม่
15. ใช้เหตุผลในการแก้ปัญหา
กิจกรรมที่ส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์
Torrance ได้กล่าวถึงลักษณะของกิจกรรมที่ส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์ไว้ 3 ลักษณะ
ลักษณะที่ 1 ความไม่สมบูรณ์ การเปิดกว้าง (Incompleteness, Openness)
ลักษณะที่ 2 การสร้างบางอย่างขึ้นมา และนำมาใช้ให้เกิดประโยชน์ (Producing Something and Using It)
ลักษณะที่ 3 การใช้คำถามของเด็ก (Using Pupil Question)
แนวทางการส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์ของ Torrance
- ส่งเสริมให้เด็กถาม
- เอาใจใส่ความคิดของเด็ก
- ยอมรับคำถามของเด็ก
- ชี้แนะให้เด็กหาคำตอบด้วยตนเอง
- แสดงให้เด็กเห็นว่าความคิดของเด็กมีคุณค่า
- เปิดโอกาสให้เด็กได้เรียนรู้อยู่เสมอ
- ค่อยเป็นค่อยไป
- ยกย่องชมเชย
- ไม่มีการวัดผล
การตั้งคำถาม 5W1H
หลัก 5W1H นี้หลักที่ครูปฐมวัยจะต้องรู้จักใช้ในการตั้งคำถามกับเด็กบ่อยๆ เช่น นิทานเรื่องลูกหมูสามตัว
1. Who ใคร = ตัวละครในเรื่องมีใครบ้าง
2. What อะไร = ลูกหมูตัวที่หนึ่งใช้วัสดุอะไรสร้างบ้าน
3. Where ที่ไหน = ลูกหมูสร้างบ้านที่ไหน
4. When เมื่อไหร่ =
5. Why ทำไม = ทำไมลูกหมูตัวที่สามจึงเลือกสร้างบ้านด้วยอิฐ
6. How อย่างไร = ถ้าเป็นเด็กๆ เด็กๆ จะสร้างบ้านอย่างไร
ที่มา : Power Point ประกอบการสอน โดยอาจารย์ตฤณ แจ่มถิน
เผยแพร่ : นางสาวนพเก้า โมลาขาว นักศึกษาสาขาการศึกษาปฐมวัย
บรรยากาศในชั้นเรียน
กิจกรรมลากเล้นโดยให้ลากแค่สี่เส้นและห้ามยกปากกาออก ซึ่งถ้าใครลากไม่ได้ก็แสดงว่าคนนั้นจะคิดแค่ในกรอบ ถ้าใครลากได้ตามภาพขวามือ คนนั้นจะมีความคิดนอกกรอบ
กิจกรรมสร้างเครื่องบินกระดาษโดยให้แต่ละคนพับเครื่องบินจากกระดาษ
A4 แล้วนำมาร่อนให้ลงกล่องที่อาจารย์ตั้งไว้ ใครร่อนลงได้ ครูให้ดาวเด็กดี
และผลสรุปว่ามีเพื่อนในห้อง 1 คนที่สามารถร่อนลงกล่องที่อาจารย์ตั้งไว้ได้
กิจกรรมศิลปะ โดยครูได้ให้กระดาษร้อยปอนมาคู่ละ 1 แผ่น
จากนั้นครูก็เปิดเพลงให้ฟังและให้ลากเส้นตามความรู้สึกของเสียงเพลง
พาลากเสร็จก็ให้มองว่าลายเส้นรูปของเรานั้นสามารถสร้างเป็นภาพอะไรได้
ความรู้ที่ได้รับ
เราได้เรียนรู้ในเรื่องของการจัดประสบการณ์เพื่อพัฒนา ความคิดสร้างสรรค์สำหรับเด็กปฐมวัยได้ดึงความคิดตัวเองออกมา ได้รู้พื้นฐานด้านการคิด
การนำไปประยุกต์ใช้
สามารถนำกิจกรรมหรือความรู้ที่ได้รับในวันนี้ นำไปจัดกิจกรรม
พัฒนาความคิดสร้างสรรค์
เพื่อส่งเสริมให้เด็กมีความคิดสร้างสรรค์ต่อผลงานและสิ่งที่ดีงามในชีวิต
การประเมิน
ตนเอง : ตั้งใจเรียนและทำกิจกรรม
เพื่อน : สนุกกับการทำกิจกรกรม
อาจารย์ : สอนดี มีกิจกรรมให้ทำ มีเกมส์ให้เล่น
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น